Allereerst een update over onze site:
In het hoofdmenu hebben we een knop “Mededelingen” toegevoegd, daar vind je relevante mededelingen van het bestuur van De Omslag.
Aan de stroom van informatie over opslag (ook warmte) lijkt geen einde te komen.
Hier beneden voeren we drie artikelen op die recentelijk verschenen.
- Allereerst een artikel over slimme opa’s.
- Dan een artikel over vier verschillende thermische batterijen.
- Tot slot een artikel over een hybride waterstof- en lithium-ion batterij .
Link naar het originele artikel.
Bezorgde opa’s zetten eigen buurtbatterij op in Zeewolde:
‘Voor onze kleinkinderen’
Energiecoöperatie Zeewolde (ENCOZ) won 15.000 euro om een buurtbatterij te realiseren waarmee huishoudens energie kunnen uitwisselen. Geen grote container in de wijk, maar kastjes bij bewoners thuis. Zonder dat vooral grote bedrijven direct profiteren. ,,Als mijn buurman ruimte over heeft in zijn batterij, lever ik mijn opgewekte energie aan hem.”
Kyra Schuurkamp, Olger Koopman 11-02-25, 16:00 Laatste update: 12-02-25, 10:39
Auke van den Hoek (65), oprichter van ENCOZ, voelt de morele verplichting iets te doen voor volgende generaties. ,,Ik vind het belangrijk dat mijn kinderen en kleinkinderen straks in een wereld leven waarin energie beschikbaar is en het klimaat beheersbaar blijft. We maken er met z’n allen een puinhoop van. Als niemand iets doet, hoe moeten mijn kleinkinderen dan nog goed leven?”
Zijn frustratie over het energienetwerk begon bij zijn eigen zonnepanelen. Het bleek financieel nadelig opgewekte stroom terug te leveren, terwijl grote bedrijven wel profiteerden. Zijn verhaal trok de aandacht van andere Zeewoldenaren. Na een paar gesprekken met Henk Hoevelaken, Paul de Vries en Renate Joon besloten ze ENCOZ op te richten.
Buurtbatterij
De leden gingen naar de gemeente om te praten over ‘de virtuele buurtbatterij’, zoals ze die noemen. Het klassieke beeld van een buurtbatterij waar een zeecontainer vol accu’s midden in de wijk staat en waarvoor straten opengebroken moeten worden, zagen ze niet zitten. Van den Hoek: ,,Niemand zit daarop te wachten. Maar wat als we het anders doen?”
Onderkant formulier
In plaats van één grote buurtbatterij bedachten ze een systeem waarbij huishoudens thuisbatterijen hebben, die onderling verbonden zijn. ,,Als mijn buurman ruimte over heeft in zijn batterij, kan ik mijn opgewekte energie aan hem leveren”, legt Hoevelaken (65) uit.
Door een zogenaamd ‘energy management system’ kunnen alle batterijen in de wijk via de cloud met elkaar communiceren. ,,We hebben allemaal batterijen. Als we dat samenbrengen onder een energiegemeenschap, kunnen we lokaal energie uitwisselen en zijn we minder afhankelijk van het grote net.”
Prijswinnend plan, groeiend enthousiasme
Het is nog nergens in Nederland uitgevoerd, maar de potentie is groot. De plannen kregen erkenning, ENCOZ won een prijs van 15.000 euro vanuit het coöperatiefonds van Rabobank, waarmee ze de eerste stappen kunnen zetten. Inmiddels meldden zich al 17 huishoudens die mee willen doen. Binnenkort wordt de batterij getest. ,,We noemen dat een etalageproject. Een proefdraaiversie van ons systeem waar mensen heen kunnen en vragen kunnen stellen.”
Het idee verspreidt zich snel. In Brabant werd ENCOZ uitgenodigd om het verhaal te vertellen. Hoevelaken: ,,We zaten met 14 mensen en die waren helemaal enthousiast. Ze vroegen: kunnen wij hier meedoen? Maakt het uit dat wij in Nistelrode zitten?” Volgens het kwartet is dat geen probleem en kan iedereen meedoen.
Best ingewikkeld: wie betaalt wat?
Maurice van der Ende is expert duurzame energieopslag voor huishoudens en bedrijven. Hij beziet het initiatief in Zeewolde met belangstelling en met een kritische blik. Want hoe mooi het fenomeen energiedelen op papier ook is, er zitten haken en ogen aan.
Bijvoorbeeld als het gaat om ‘wie wat betaalt’. ,,In de fysieke realiteit is niet toe te wijzen dat de stroom van buurman A daadwerkelijk door buurman B is gebruikt. Om energiedelen haalbaar te maken, moet administratief veel geregeld worden.”
Zoals het vastleggen van prijsafspraken tussen alle buren, weet hij. ,,Wie heeft op welk moment energie gebruikt, van welke buur en tegen welke energieprijs. Energieleveranciers zouden deze afgesproken prijzen administratief moeten verwerken om dit te laten slagen. Dit softwaresysteem zou alle energie moeten meten, alle transacties bijhouden en achteraf vaststellen welk volume er is gedeeld.”
Helemaal uniek is het niet, volgens hem. In Nederland zouden al meerdere pilots met energiedelen lopen.
Samenwerking met de Nieuwe Molenaars
ENCOZ is voornemens in gesprek te gaan met onder meer de Nieuwe Molenaars, een groep van zo’n 200 mensen die samen een windmolen kochten. Van den Hoek: ,,Zij produceren lokaal energie, wij kunnen dat lokaal opslaan en distribueren.”
Daarmee kan ook een groot probleem van het elektriciteitsnet worden aangepakt: congestie. ,,Vergelijk het met een snelweg. Als je steeds meer auto’s op die snelweg zet en je doet niets aan de weg zelf, krijg je files.”
Volgens ENCOZ is hun plan een slimme manier om dat te voorkomen. ,,Wij zorgen dat er niet meer auto’s op die snelweg komen, wij houden het verkeer lokaal.”
Grote snelwegen
Volgens Van den Hoek willen bedrijven in het hoogspanningsnetwerk dit oplossen door grotere ‘snelwegen’ te maken. ,,We moeten vier kerncentrales neerzetten en er een zwaar netwerk voor aanleggen. Dat kost 200 miljard euro. Maar waar komt die rekening te liggen? Bij ons. Bij de volgende generatie. Dat is toch van de zotte?”
De opa van vier kleinkinderen ziet de buurtbatterij als oplossing. ,,Ik ben nog geen nadelen tegengekomen. Het is gewoon de beste oplossing die er is.”
Verwarmen Installatie W
De datum dat de salderingsregeling stopt komt dichterbij, dus mensen denken er over na hoe ze de stroom van hun zonnepanelen zelf kunnen gebruiken. Thuisbatterijen zijn nog relatief duur zijn, dus thermische batterijen kunnen op warme belangstelling rekenen.
De energie en dus de warmte wordt altijd opgeslagen in water, en als het vat goed is geïsoleerd krijg je een COP van ruim 0,9. Opslag in warmte is dus goed om mee te nemen in de mogelijkheden, alleen verschillen de oplossingen behoorlijk in waar de warmte vandaan komt en waar die warmte voor wordt gebruikt. Zo kunnen thermische batterijen worden gebruikt voor het verwarmen van het huis, of voor tapwater. Wat je aan je klanten aanraadt hangt helemaal af van de situatie. Hier zetten we de verschillende mogelijkheden op een rij.
Van warmtepomp naar verwarming: het buffervat
De eerste thermische batterij is het aloude buffervat. Als een warmtepomp meer warmte produceert dan nodig is voor het verwarmen van de woning, is het natuurlijk enorm zonde om die warmte verloren te laten gaan. Daarmee neemt ook het rendement van de warmtepomp af, want de warmtepomp wordt niet optimaal gebruikt. Beter is het deze overtollige warmte tijdelijk ergens op te slaan. Te bufferen. Zodat het op een later tijdstip alsnog gebruikt kan worden. Dat kan door de warmtepompinstallatie uit te breiden met een buffervat.
Een extra voordeel is dat een buffervat de levensduur van een warmtepomp flink kan verlengen. Als een warmtepomp continu inschakelt en weer uitschakelt om het huis op de gewenste temperatuur te houden, gaat dat nogal ten koste van de levensduur. Dit steeds aan en weer uit gaan heet pendelen. Het buffervat lost dit in één keer op. Want eerst wordt het buffervat aangesproken om (bij) te verwarmen en alleen als het echt nodig is komt de warmtepomp in actie en dat zal dan meteen voor langere tijd zijn. Dit is een belangrijk voordeel, want buffervaten zijn zeker niet goedkoop en nemen ook veel plek in. De langere levensduur van de warmtepomp, het hogere rendement en extra energiebesparingen maken zo’n buffervat dan ineens een stuk aantrekkelijker.
Van warmtepomp naar tapwater: het warmwatervat
Een andere mogelijkheid is dat de warmtepomp het tapwater opwarmt met overtollige warmte. Zeker in de zomer kun je zo toch nog gebruikmaken van je warmtepomp, die anders het hele jaargetijde niks staat te doen. Terwijl er toch voldoende stroom is vanuit de zonnepanelen. Dit kan bijvoorbeeld in een hybride systeem, waardoor het niet uitmaakt of het water heet genoeg is. Het kan nog bijverwarmd worden door de cv-ketel. Die zorgt er ook voor dat de gebruiker nooit zonder warm water komt te zitten.
Een voorbeeld van een warmwatervat is de Xtore van Intergas.
Van zonnepanelen naar tapwater: de slimme boiler
Natuurlijk kun je tapwater direct opwarmen in een boiler die je opwarmt met stroom uit je zonnepanelen. Daarvoor moet het systeem wel onderscheid kunnen maken tussen stroom van het net en je eigen stroom. De boiler moet dus slim zijn. Er zijn nog niet heel veel aanbieders, maar dat gaat binnenkort veranderen, want de mogelijkheden zijn groot. Zo kan je met software bijvoorbeeld bepalen dat precies de hoeveelheid stroom wordt gebruikt in de boiler die anders terug naar het net zou zijn gegaan. Maar je kunt er ook voor zorgen dat het water wordt verwarmd als de prijs van energie laag is, in geval van een flexibel contract. Via de software kan vervolgens nog worden gekeken naar gebruikersbehoeften, en ga je allerlei voorkeuren kunnen instellen. De mogelijkheden hiervoor zullen alleen maar groeien het komende jaar.
Een voorbeeld van een slimme boiler is de Charge van Masterwatt.
Van zonnepanelen naar een gesloten systeem
Tot slot is het mogelijk dat de warmte in een gesloten systeem komt. Het warme water wordt dan dus niet gebruikt voor de cv of voor tapwater, maar het water voor de cv of het tapwater wordt opgewarmd door het warme water. In principe kan zo’n thermische batterij dus beide tegelijk doen.
Hierbij wordt de verwarming natuurlijk ook aangestuurd door slimme software, die de stroom uit zonnepanelen en goedkope uren zo efficiënt en goedkoop mogelijk gebruikt. Deze software is altijd in ontwikkeling en hierin zal dan ook de meeste vooruitgang worden geboekt.
Een voorbeeld van een gesloten systeem is de NEStore van Newton Energy Solutions.
De waterstofbatterij bestaat uit een elektrolyser, die van de overtollige stroom van windturbines of zonnepanelen groene waterstof maakt, een tank om die waterstof op te slaan en een brandstofcel om met die waterstof in de winter of andere periodes met weinig groene stroom weer elektriciteit op te wekken. De lithiumbatterij slaat de stroom voor de korte termijn op. Die batterij is ook nodig om de pieken in elektriciteitsvraag op te vangen en snel veel stroom te kunnen leveren. Het waterstofdeel van de batterij zorgt er voor dat de lithium-ion batterij steeds wordt opgeladen.
Nieuw concept
All-Energy heeft diverse onderdelen van verschillende leveranciers gecombineerd in één apparaat. “We gaan natuurlijk zelf geen elektrolysers, omvormers of lithiumbatterijen bouwen. Die kun je zo kopen”, zegt directeur Rinie van Tilburg. “We hebben niet iets compleet nieuws bedacht of uitgevonden. Alleen het concept is nieuw.”
Langere en goedkopere opslag
De hybride batterij lost de nadelen van kortstondige opslag van een lithium-ion batterij op met de langdurige opslag van stroom in waterstof. Dat kan 365 dagen per jaar. “Nu hebben we bijvoorbeeld een paar windstille, donkere maanden gehad met weinig opwek van wind- en zonne-energie. Dat zou je met deze batterij kunnen opvangen”, stelt Van Tilburg. Het voordeel is volgens hem ook dat de opslag van energie goedkoper is dan met een standaard batterij. “Als je het kleinste systeem pakt, dan zijn de kosten net zo hoog als bij een lithium-ion batterij. Maar als je een waterstofbatterij van 1,5 megawattuur pakt, dan kom je ongeveer op de helft van de prijs van de opslag met een lithiumbatterij uit. Ook is de levensduur van een waterstofbatterij veel langer. Die is minstens twintig jaar, terwijl een lithium- ion batterij een jaar of zeven, acht meegaat”, zegt hij.
Oplossing voor netcongestie
Hij denkt de hybride batterij te kunnen leveren aan bedrijven, woonwijken of gebouwen die vanwege de huidige netcongestie geen aansluiting op het elektriciteitsnet kunnen krijgen. Of die een te kleine aansluiting op het net hebben en niet kunnen uitbreiden. Maar ook bedrijven en gebouwen die qua energie zelfvoorzienend willen worden en zoveel mogelijk hun zelf opgewekte groene energie willen gebruiken, zijn potentiële klanten. Zelfs bedrijven en gebouwen zonder zonnepanelen kunnen de batterij gebruiken. Dan wordt de waterstoftank steeds bijgevuld om stroom te kunnen opwekken.
Terugleverboete was aanleiding
All-Energy bedenkt oplossingen voor klanten en bedrijven die willen overstappen op hernieuwbare energie. Die oplossingen variëren van mestvergisters tot biogasinstallaties, warmtepompen, zonnepanelen, -collectoren of -boilers. “Bij zonnepanelen en -collectoren is steeds de vraag: maar hoe moet dat dan in de winter? Daarvoor hebben we dit bedacht”, zegt Van Tilburg.
Het idee voor de hybride batterij ontstond toen enkele boeren met zonnepanelen klaagden dat ze een boete voor hun terug geleverde zonnestroom moesten betalen. “Zij vroegen ons: kan dat niet anders? Dat was voor ons de trigger om dit te bedenken”, zegt hij.
Groter kan ook
Op dit moment is het bedrijf de batterij in een proefopstelling aan het testen op het kantoor in Zundert. Als hij werkt, kan hij over enkele maanden de markt op. De hybride batterij wordt geleverd met een opslagcapaciteit van tussen de 1,5 en 5 megawattuur, maar groter kan ook. Een systeem van 4,5 megawattuur wordt geleverd in een 20 ft container voor alle apparatuur en een 40 ft container voor de opslag van waterstof. De capaciteit kan uitgebreid worden door de waterstoftank te vergroten of door er een tweede installatie naast te zetten. “Het is geen standaardapparaat”, zegt Van Tilburg. “Er zijn verschillende combinaties mogelijk. Dat is afhankelijk van het dagverbruik of het piekvermogen van het gebouw, het bedrijf of de woningen waar de batterij voor bedoeld is.”
Geen Battolyser
Het concept lijkt een beetje op wat de Battolyser doet. Ook dat is een combinatie van een batterij die groene stroom opslaat en een elektrolyser die van het overschot waterstof maakt om langer te kunnen opslaan. Battolyser Systems bouwt hiervoor een grote fabriek in Rotterdam. “Dat is veel groter. Onze batterijen zijn van een wat kleinere schaal”, zegt Van Tilburg.
